Psychologische meerwaarde

We leven in een maatschappij die predikt voor perfectie. We worden opgedeeld in ‘winners’ en ‘loosers’. Om tot de felbegeerde groep van ‘winner’ te kunnen toetreden moeten we een aantal standaarden behalen en de perfecte mens in het perfecte lichaam met het perfecte (materiële) leven leiden. Het ‘niet willen’ ouder worden is hier een voorbeeld van. Nog nooit deden mensen, met een lichaam dat als quasi perfect kan worden gezien, aan plastische chirurgie. Ouder worden is één van onze grootste angsten, de denkbeeldige vijanden.

Daardoor wordt het nog moeilijker om de standaard van de perfectie te bereiken en voelen we ons steeds vaker ongelukkig. Sociale media zoals facebook, twitter en instagram doen hier geen goed aan. Zij leveren vaak die standaard waaraan we ons afspiegelen. Mensen ‘posten’ meestal alleen de ‘goede’ dingen, de dingen die ze bereikt hebben zoals een foto van hun nieuwe auto, hun laatste reis,…. Daardoor lijkt het of wij de enige zijn die ‘geen perfect’ leven leiden. Depressie en heel wat psychische klachten zijn het gevolg. psychologische meerwaarde

De natuur of meer specifiek de tuin laat ons zien dat perfectie meer uitzondering is dan regelmaat. Niet alle bomen groeien van nature allemaal als rechte gelijkaardige stokken, niet alle tomaten hebben dezelfde vorm. Dit hoeft ook niet. De uiterlijke vorm van de tomaat heeft weinig tot niets te maken met de smaak van de vrucht. Hoe vreemd zou het trouwens zijn mochten alle bomen dezelfde ‘perfecte’ rechte vorm hebben? Het is juist hun verscheidenheid of ‘imperfectie’ die hun natuurlijke schoonheid bepaalt. psychologische meerwaarde

Door de ver doorgedreven perfectie van onze maatschappij krijgen we gelukkig nu een beweging die het tegendeel nastreeft. In de tuin- en landschapsarchitectuur zien we dat perfecte symmetrie en structuur plaatsmaakt voor asymmetrie, organische, ‘wildere’ natuur. Bomen moeten niet allen even recht zijn. Nee, ze mogen weer afwijkende, knoestige vormen vertonen. Dat geeft hen juist meer natuurwaarde en authenticiteit. We willen ‘het echte’ leven.

Oud worden en dood gaan is taboe. In de tuin leren we dat dit een natuurlijk proces is dat we niet kunnen tegenhouden. Het is een proces dat nodig is om de wereld in stand te houden. Op een termijn van slechts één jaar leren we in de tuin dat bijna alles veroudert, veranderd of afsterft. Dit is niet erg. Het hoort zo. In de tuin gebeuren er trouwens veel onvoorspelbare dingen. Niet alles ligt vast. Onzekerheid is een gevoel waar we in deze tijd zeker mee moeten leren omgaan. Loslaten en zien dat we niet alles kunnen controleren. Langs de andere kant geeft het zelfvoorzienend zijn door bijvoorbeeld moestuinieren of het inrichten van een eetbare tuin ons een stukje zekerheid in deze onzekere wereld.

Verder is een tuin een goede plaats om ‘onze gedachten te verzetten’. We zijn een generatie die zeer veel ‘met het hoofd’ werkt en nog weinig met de handen. Achter onze computers en aan onze bureaus zijn we cognitief aan het werk. Het louter fysieke werk ontbreekt in vele gevallen.

Al sinds oudsher weten mensen, zoals kloostermonniken, dat het werken met de handen en het vertoeven in de natuur noodzaak zijn voor het bekomen van een gezonde geest in een gezond lichaam. Zij wisselden momenten van gebed (intellectuele arbeid) af met fysieke arbeid in de tuin. Deze afwisseling is immers nodig om onze ‘geest’ rust te gunnen.

Wie af en toe wat tuiniert zal merken dat dit een goed tegengif is tegen gepieker, gepieker dat vaak zal gaan over wat we niet bereikt hebben in vergelijking met ‘de ander’ en wat we nog ‘moeten’ doen. We zijn het aan onze ‘geest’ verschuldigd dit gepieker af en toe te stoppen door ons te richten op fysieke arbeid zoals tuinieren. Onderzoeken genoeg die aantonen dat we af en toe dit gepieker, deze automatische stroom van gedachten, moeten proberen te reduceren om bijkomend ons stressniveau te doen dalen. Pieken van stress kunnen positief zijn, constante stress is dit zeker niet.

Tuinieren is een vorm van fysieke arbeid die zeer goed scoort op het dalen van het stressniveau. Studies genoeg die het rustgevende effect van natuur beamen.

Werken in de tuin of vertoeven in de natuur helpt ons onze gedachten te ordenen. Er zijn tegenwoordig zoveel afleidingen dat dit effect in een andere context vaak moeilijk te bereiken is.  Fysieke arbeid om ‘ons hoofd leeg te maken’ is, in deze zin, in een andere setting moeilijk haalbaar. De afleidingen van het drukke alledaagse leven eisen constant onze aandacht op.  Letten we niet op dan maken ze ons gek. Een tuin kan, doordat het een context is die concentratie, afzondering en rust toelaat, een buffer vormen tegen onze innerlijke dolle koe, het ‘gek worden’. Tuinieren geeft de nodige rust in ons hoofd.

We kunnen tuinieren ook zien als een vorm van lichaamsbeweging. We weten al lang dat sporten ons energie en een vorm van vrijheid geeft. Zo ook tuinieren. Bovendien is datgene wat ons denken en dus onze vrijheid belemmert zoals internet, gsm,… in de tuin afwezig. Daardoor laat een locatie als de tuin ons toe ‘vrij’ te zijn.  De tuin zegt ons ook niet wat moet en hoe we moeten zijn. Natuur oordeelt niet over ons. Misschien dat we net daardoor zo graag in de natuur vertoeven?

Een niet onbelangrijke gegeven is dat we in de tuin onze band met de natuur herkennen. Een band die anders meestal verborgen blijft. In de tuin zijn zowel menselijke handelingen (struiken gesnoeid in een bepaalde vorm, een aangelegd pad, een geleide boom,…) en de natuur aanwezig. De tuin laat onze drang zien om de natuur te beheersen, naar onze hand te zetten.  De tuin is een vermenselijkte vorm van de natuur. Tegelijkertijd zijn we afhankelijk van die natuur.

Onze samenleving is zeer individueel. Doordat we fysiek vaak weinig verwezenlijken vragen we ons doorgaans af wat het nut van ons bestaan is. De tuin laat zien dat we deel uitmaken van een groter geheel met name de kosmos. Het laat toe iets tastbaar te creëren en geeft op deze manier zin. Niet actief en creatief bezig zijn betekent niet bestaan. Tegelijkertijd zijn we in de tuin veelal in ons eentje. De tuin is een balans tussen samen zijn met een groter geheel en eenzaamheid die we beiden nodig hebben. Als wordt je gedwongen te leren om alleen en samen te zijn.

In het kader van dit groter geheel, de kosmos, voelen we ons ook klein. Positief hieraan is dat we onze, vaak van oorsprong ‘kleine’ problemen, die het nodige gepieker met zich meebrengen en daardoor soms buiten verhouding groot lijken, tegen een referentiekader kunnen plaatsen. In vergelijking met dit groter geheel lijken niet enkel wijzelf  klein maar ook problemen zoals het ontbreken van een dure wagen of gekibbel met een collega. We leren om beter te relativeren. psychologische meerwaarde

Tuinieren en dan zeker moestuinieren leert ons zelfredzaam en dus onafhankelijk te zijn. Je moet verantwoordelijkheden nemen wil je de kans op een goede oogst vergroten. In de wereld van het tuinieren helpt het niet om je verantwoordelijkheden door te schuiven. Verantwoordelijkheid nemen en onafhankelijk kunnen zijn vergroot trouwens ons zelfvertrouwen. Een belangrijke factor in de preventie van psychische problemen. psychologische meerwaarde

Tot slot kunnen we de tuin zien als een plek om te leren de dingen te observeren, we leren er de theorie te toetsten aan de praktijk. Iets wat we tegenwoordig meermaals vergeten te doen. Er zijn zoveel, vaak contradictorische, theorieën over een bepaald onderwerp terug te vinden. We zien, regelmatig, door het bos de bomen niet meer. De tuin kan dan functioneren als een soort labo waar we leren om te wachten, eerst te observeren en te toetsen voor we een oordeel vormen.

Psychologische meerwaarde

HOME kabinet pepijn verheyen / pepijn verheyen © 2015

psychologische meerwaarde door zelfredzaamheid / psychologische meerwaarde door fysieke inspanning / psychologische meerwaarde door contact met de natuur /psychologische meerwaarde door bevestiging van kennis / psychologische meerwaarde door creatief bezig zijn / psychologische meerwaarde door erkenning / psychologische meerwaarde door te stoppen met gepieker / psychologische meerwaarde door lichamelijk contact met de aarde / copyright pepijn verheyen 2015