De nood aan groen of natuur is maatschappelijk relevant!

In onze hedendaagse maatschappij kan groen een belangrijke rol spelen. Ontwikkelt onze maatschappij zich verder in dezelfde richting dan zal de rol van groen alleen maar prominenter worden. Hieronder alvast enkele voorbeelden van maatschappelijk relevante thema’s waar groen of natuur een meerwaarde kan bieden:

-Natuur zorgt voor het aanvaarden van imperfectie en vergankelijkheid:

Niet alles is genieten zoals in een neoliberale samenleving, niet alles is perfect. Natuur is daar een goed voorbeeld van. Daar komen ook afwijkingen van de standaard voor zoals mutaties. Nu willen we alles elimineren wat niet perfect is. Maar natuur (= wijzelf) is niet perfect in de zin dat bijvoorbeeld niet alle bomen hetzelfde zijn, perfect recht zijn , …..

We willen allemaal eeuwig jong en mooi blijven en zijn ongelukkig als dit niet (meer) lukt. Onze cultuur is op uiterlijkheden veeleer dan op innerlijke kwaliteiten gebaseerd. Dit is op lange termijn niet vol te houden. Natuur laat zien dat veroudering onafwendbaar is , dat veroudering niet erg is, zin heeft in het groter geheel , er iets nieuws voor in de plaats komt. Schoonheid of perfectie zit soms ook eerder in het innerlijke dan in de uiterlijke vorm. Dit klinkt misschien cliché maar de natuur illustreert dit in vele gevallen zeer mooi. Zo is de lekkerste tomaat niet altijd uiterlijk de meest perfecte.

-Natuur geeft ons een veilig en vertrouwd gevoel, biedt rust en structuur:

De oude orde of oude systemen zoals ons bankwezen, asielbeleid,… werken niet meer. Er moet iets nieuws komen. Dat is voor velen duidelijk. Dit in combinatie met terreurdreiging, massale ontslagen, crisis,… creëert veel angst, verwarring en onzekerheid. We hebben geen houvast meer. Vele stoornissen van deze tijd zoals depressie worden gekenmerkt door het gevoel dat er geen structuur meer is. Natuur geeft zekerheid over dood en geboorte, vernieuwing en verval,…cyclische processen die steeds door gaan. Het ritme van de natuur geeft structuur, duidelijkheid, controle, rust en veiligheid (men kan erop vertrouwen, het komt altijd terug). Bovendien blijkt uit onderzoek dat een groene leefomgeving (mits goed ingericht en onderhouden) over het algemeen de angst doet dalen, het veiligheidsgevoel verhoogt en rust biedt.

-Natuur zegt niet wat moet en hoe we moeten zijn, volgt geen modes of trends:

We zijn zo graag in de natuur omdat ze geen oordeel over ons heeft (Nietzsche).

We hebben het gevoel ‘big brother is watching’. We worden ver- of beoordeeld op sociale media, via functioneringsgesprekken,… Een natuurlijke omgeving is onpartijdig en geeft weinig negatieve of beoordelende, (ver)oordelende kritiek. We hoeven ons daarom ook niet defensief op te stellen maar mogen gewoon onszelf zijn. Verder volgt natuur geen modes of trends. Dit gegeven op zich kan al een verademing zijn.

-Natuur leert ons te relativeren en accepteren, zorg dragen, creëren en werkt zingevend:

We ervaren veelal een gevoel van zinloosheid en leegte. Dit is ten dele te wijten aan het materiële dat we nastreven (het materiële dat het gat niet kan opvullen) en ten dele door het wegvallen van zingevende organen zoals bijvoorbeeld religie. Vele stoornissen hangen samen met dit gevoel van zinloosheid en leegte. Natuur kan helpen ons bestaan zin te geven. In de natuur kunnen we tastbare dingen creëren, iets eigenhandig tot stand brengen of verzorgen; dit werkt zingevend. Verder ervaren we in de natuur dat we een band hebben met en deel uitmaken van een groter geheel; de kosmos. Dit op zich kan al zingevend werken.

Kenmerkend voor het gevoel van leegte is ons vaak snel en oppervlakkig leven waarin we wegwerpen (alles is in wegwerpvorm te koop, de meeste toestellen zijn gemaakt om na een beperkte levensduur weg te werpen), veranderen (we veranderen veel meer van huis en baan als vroeger) en vervangen (we vervangen onze partner veel gemakkelijker door een andere). Dit doen we deels omdat we nooit tevreden zijn, steeds bezig zijn met onze eindeloze zoektocht naar iets nieuws, iets beters. Het doel van deze zoektocht is veelal onbewust de “leegte” in onszelf opvullen. Natuur laat toe tot verdieping en diepgang geeft zin.

Tot slot leven we veelal buiten onszelf in plaats van met onszelf (we worden geleefd in plaats van dat we zelf leven). Natuur helpt ons te concentreren op het zelf en niet op dagelijkse vaak “nutteloze” beslommeringen. Tegenover het groter geheel van de kosmos kunnen we ons vaak relatief kleine problemen relativeren, in perspectief plaatsen. Op die manier zijn problemen die soms eerst onoverkomelijk leken gemakkelijker te accepteren.

-Natuur helpt ons te concentreren op het zelf, met bewuste aandacht te leven, ons in contact te brengen met ons lichaam, met de werkelijkheid:

We leven in gedachten op automatische piloot waardoor het leven soms, zonder dat we ervan bewust zijn, aan onze neus voorbijgaat. Door in de natuur te leven observeren we en genieten we met alle onze zintuigen van het nu en creëren we kansen om nieuwe dingen te ontdekken in dat wat we alle dagen zien. Het leven op automatische piloot, in ons hoofd, kan ervoor zorgen dat we signalen van het lichaam negeren die aangeven wanneer het ons teveel wordt. Hierdoor belanden veel mensen in bijv. een burn-out. Door middel van fysieke arbeid , beleven van de zintuigen komen we weer in contact met ons lichaam. En, laat het nu net de natuur zijn die ons uitnodigt tot fysieke arbeid en al onze zintuigen aanspreekt.

-Natuur leert ons dat het materiële niet het enige is dat we moeten nastreven, dat het gewone ok is:

Veel “stoornissen” van deze tijd teren op een gevoel van ontevredenheid / onbehagen door gebrek aan presteren / niet mee kunnen in de materiële maatschappij. We zijn steeds op zoek naar meer, groter, straffer en beter. Het gewone is niet goed genoeg. We streven vooral het materiële na. Natuur laat zien dat steeds de beste willen zijn, willen presteren met de nadruk op het materiële, geen zin heeft. De natuur blijft altijd doorgaan en is onverschillig voor wat een mens aan materieel bezit of “bereikt” heeft in zijn leven. Natuur leert ons genieten van kleine (niet materiële), alledaagse dingen. Bovendien laat de natuur zien dat ook gewone dingen spectaculair kunnen zijn zoals de bouw van een bloem voor een specifiek insect.

-Natuur leert ons geduld uit te oefenen (verlangen op zich kan al een feest zijn):

Alles moet nu, alles moet snel gaan. We hebben geen geduld meer. Instant oplossingen zijn de boodschap (denk maar aan instant koffie, een pil om instant seks te hebben,…). Ook in de gezondheidsector is dit duidelijk voelbaar: “Dokter geef me maar een paardenmiddel want ik heb geen tijd om ziek te zijn”. We willen onmiddellijk genezen maar genezing, zeker van een psychische ziekte, vraagt tijd. Medicatie kan nuttig zijn op korte termijn maar veelal niet op lange termijn. Medicatie is soms een hulpmiddel maar neemt in vele gevallen (zeker bij vele psychische aandoeningen) enkel het symptoom en niet de oorzaak weg. Het gevolg is dat veelal de bijwerkingen op lange termijn ernstiger zijn dan de verbetering ten opzichte van het belangrijkste symptoom. Natuur leert ons wachten, geduld uit te oefenen want natuur laat zich niet dicteren. Of we het nu willen of niet die tomaat heeft tijd nodig om te groeien en het uitkijken naar de oogst van deze lekkere tomaat die we zelf hebben gekweekt kan op zich al een feest zijn. Het consumeren van deze tomaat waarop we gewacht hebben zal ons meer voldoening schenken dan het consumeren van een tomaat die we gewoon in de winkel kopen om onmiddellijk op te eten.

-Natuur is een middel tegen fundamentele eenzaamheid:

Paul Verhaeghe verwoordde het goed: “We zijn nog nooit met zo velen geweest maar hebben ons ook nog nooit zo eenzaam gevoeld.” Onze 500 virtuele vrienden op facebook blijken deze eenzaamheid niet aan banden te leggen. We leven veelal als vreemden naast elkaar. In steden kennen mensen soms hun buren niet meer, ligt een bejaarde soms wekenlang dood in zijn of haar huis vooraleer hij of zij gevonden / gemist wordt. De steeds verdere individualisering, mede door een steeds verder doorgedreven virtuele wereld waarin iedereen alleen achter zijn computer, tv, ipad,…zit, doet hier geen goed aan.

Vele problemen / stoornissen staan in verband met deze individualisering wat fundamentele eenzaamheid geeft. Natuur en sociale tuinprojecten kunnen helpen om deze dodelijke eenzaamheid op te heffen. Het is al bewezen dat buurten met meer groen, sociaal contact faciliteren of toch tenminste het gevoel dat men meer sociaal contact heeft verhogen. Verder blijkt eenzaamheid ook gemakkelijker te plaatsen als we zien dat iedereen in de natuur alleen komt (geboren wordt) en alleen gaat (sterft). Dat eenzaamheid onderdeel uitmaakt van het mens zijn. Wat men ook probeert te beweren via sociale media waarin het lijkt of jij de enige bent die alleen is. Verder kan het gevoel van eenzaamheid verzacht worden wanneer we merken dat we deel uitmaken van een groter geheel; de kosmos.

-Tuinieren = doorgeven van tradities, kennis, cultuur:

Het is vaak schrijnend om te zien hoe weinig kinderen en ook volwassenen de dag vandaag nog afweten van dieren, planten, het kweken van gewassen, de oorsprong van ons voedsel. Of anders gezegd de oorsprong van ons ontstaan (de mensheid heeft zich in en met de natuur ontwikkeld). We kunnen alles “anoniem” kopen zonder dat we nog weten waar het vandaan komt. Tuinieren en/ of kennis van de natuur is belangrijk om waarden, kennis en tradities door te geven die deel uitmaken van onze historische identiteit en anders dreigen verloren te gaan. Verder geldt: wat men niet kent kan men niet beminnen. Willen we dat onze volgende generatie zorg draagt voor de steeds kostbaardere natuur, dan moeten we hen er ook voldoende kennis mee laten maken zodat ze leren de natuur te appreciëren.

HOME kabinet pepijn verheyen / pepijn verheyen © 2015